Er is veel commotie omtrent een eventuele bouw van een tweede landhuis op het landgoed Elswoutshoek, tegenover het Ramplaankwartier. Wat is er aan de hand? Kenmerkend voor de gemeente Bloemendaal zijn de landgoederen, buitenhuizen en villawijken. Het gemeentebeleid is er op gericht deze ongeschonden voor de toekomst te bewaren. Daarvoor wordt een conserverend beleid gevoerd. Daarbij zijn kwaliteitsverbeteringen altijd mogelijk. Ook wordt actief meegewerkt aan functiewisselingen om het voortbestaan op een moderne manier mogelijk te maken. Kenmerkend aan de huidige landgoederen zijn een hoofdhuis en één of meerdere bijgebouwen. Maar verkaveling en meer woningen wordt niet nagestreefd.
In de regel vindt door de aanwijzing tot monument, en in het kader van Natura 2000 en Ecologisch Hoofdstructuur nog een extra bescherming plaats. Tenslotte vallen deze gebieden doorgaans buiten de door de Provincie aangewezen rode contouren of de grenzen voor bewoond gebied. Elswoutshoek is derhalve een gebied waar geen uitbreiding met nieuwe woningen mogelijk is, hetgeen vanuit het geformuleerde beleid ook niet wenselijk is.
Elswoutshoek kent sinds enige jaren twee eigenaren die het gebied hebben verdeeld. De één heeft het hoofdgebouw ondertussen prachtig gerenoveerd en de ander heeft het plan een grote woning te laten bouwen in het bos op de helling, zichtbaar vanaf Elswoutslaan. Die bouw is in strijd met het bestemmingsplan. Als argumentatie voor een bestemmingsplanwijziging wordt aangevoerd dat het gebied verwaarloosd is en revitalisering behoeft (dat is echter de normale plicht van iedere eigenaar). Om die revitalisering mogelijk te maken heeft de eigenaar betoogd daar ook zelf te moeten wonen. In dat verband heeft hij verbeteringen in het vooruitzicht gesteld en openstelling van het landgoed.
In tegenstelling tot het college van B&W, die een tweede woning op grond van het vigerende beleid heeft afgewezen, heeft de gemeenteraad beslist dat er gezocht moet worden naar een oplossingsrichting onder leiding van een onafhankelijke commissie. Deze commissie bestaat uit een juridisch adviseur, namens de Gemeente, en de ex-Commissaris van de Koning(in) Mr H. Borghouts (GL), namens de eigenaren. Deze commissie heeft alle mogelijkheden onderzocht en aangedragen dat in de utiliteitszone achter de twee dienstwoningen ruimte is voor een tweede familiewoning met een schuin dak (niet hoger dan de bestaande bebouwing) een schuur en een paardenbak. In de twee monumentale dienstwoningen aan de Elswoutslaan is dan een kantoorfunctie mogelijk. Al deze voorstellen bevatten majeure wijzigingen van het bestemmingsplan.
Het college van B&W heeft deze voorstellen integraal overgenomen. De eigenaar heeft de voorstellen in eerste instantie afgewezen, maar zich er na verloop van tijd toch bij aangesloten. De volgende stap zou nu het sluiten van twee overeenkomsten moeten zijn. De onafhankelijke commissie heeft daarvoor de teksten opgesteld. Kern van het eerste stuk betreft de toezeggingen ten aanzien van de revitalisering vast te leggen en aan niet-naleving sancties te verbinden. Het tweede stuk dient om de financiële consequenties voor beide partijen van te voren vast te leggen, hetgeen bij een dergelijke wijziging van een bestemmingsplan wettelijk vereist is.
Na bijna 9 maanden en 100.000 Euro kosten voor de gemeente, is de aangedragen oplossing nog steeds niet geaccordeerd in de hiervoor opgestelde documenten. Integendeel, de eigenaar van het landgoed verzet zich nu onder andere tegen de aanvankelijk toegezegde openstelling, streeft een veel grotere en hogere woning na en heeft omgevingsvergunningen aangevraagd voor een extra zomerhuis en nog een paardenbak, beide in strijd met de oplossingsrichting. Van enige vorm van revitalisering van het landgoed is ondertussen geen sprake. Integendeel de twee monumentale woningen aan de Elswoutslaan worden verwaarloosd en in hun bestaan bedreigd. Na eerdere aanzeggingen zonder resultaat heeft het college nu een dwangsom opgelegd om die woningen voor verder verval te behoeden.
Tenslotte, in plaats van de oplossingsrichting met beide handen aan te grijpen zoeken de eigenaren van Elswoutshoek hun heil nu in het dagelijks bestoken van de gemeentelijke organisatie met nieuwe vragen, WOB-verzoeken en bezwaar- en beroepsprocedures. Daarmee wordt natuurlijk op geen enkele wijze een bijdrage geleverd om in dit delicate dossier in goed onderling overleg tot een bevredigende oplossing te komen. Redelijkerwijs is er nu nog maar beperkte tijd om gebruik te maken van het aanbod voor een oplossing. Als binnen enkele weken de overeenkomsten niet zijn getekend door de eigenaren, is dat voorstel van tafel en rest de reguliere weg om vergunningen aan te vragen die dan aan het bestaande beleid worden getoetst. Want waarom zou de ene eigenaar van een landgoed meer rechten toekomen dan elke andere?
Frank W. van den Berg
Lid Gemeenteraad (VVD) Bloemendaal
Bovenstaand artikel werd tevens ingestuurd naar het Haarlems Dagblad, dat echter besloot dit niet te plaatsen. De redactie van het Haarlems Dagblad stelde in haar reactie dat het hun algemeen beleid is dat discussies als deze niet via de krant, maar in de raadszaal moeten worden gevoerd.
